Otwarcie wystawy plenerowej "Historia Ziemi Wiśnickiej zapisana w architekturze sakralnej"

     Zapraszamy do obejrzenia wystawy pt. „Historia Ziemi Wiśnickiej zapisana w architekturze sakralnej”. Zapewne w tym miejscu ktoś zada pytanie - dlaczego tym razem został wybrany taki temat, przecież na co dzień widzimy, ba bywamy w tych obiektach? Ale czy je naprawdę znamy?

W tym miejscu trzeba wspomnieć, że w bieżącym roku obchodzimy 1000. rocznicę koronacji Bolesława Chrobrego na pierwszego króla Polski, oraz 1059. rocznicę Chrztu Polski. Wydarzenia te dały początek długotrwałemu procesowi jednoczenia kraju. Początkowo utrzymywanie rodzących się struktur kościelnych, sprawowanie opieki nad misją chrystianizacyjną i wznoszenie świątyń nale­żało do władców. Z biegiem czasu w budowę architektury sakralnej włączyli się biskupi i możnowładni. Drewniane kościoły stawiano w każdej parafii, murowane wznoszono przeważnie przy grodach lub w bogatszych miastach.

Pierwsze wzmianki o kościołach i kaplicach na terenach ziemi wiśnickiej sięgają XIII wieku. Dzisiaj nie sposób sobie wyobrazić naszego rodzimego krajobrazu bez charakterystycznych wież kościelnych.

Jadąc drogą od Bochni, po lewej stro­nie możemy dostrzec niezwykły pejzaż Starego Wiśnicza, w centrum którego od 500. lat niezmiennie dominuje go­tycki murowany kościół pw. św. Wojciecha Męczennika. Natomiast w Nowym Wiśniczu do 1942 r. wyróżniały się trzy zasadnicze do­minanty: zamek Kmitów i Lubomirskich, zespół klasztorny karmelitów bosych z (niezachowanym) kościołem pw. Chrystusa Zbawiciela oraz wiśnicka fara pw. Wniebowzięcia NMP. Ale podczas niniejszej wystawy „odwiedzimy” również Olchawę, w której niegdyś była drewniana świątynia pw. Świętego Marcina, kościoły w Chronowie, Królówce, Muchówce, Kobylu, kaplicę w Połomiu Dużym, a także „zajrzymy” do Rozdziele, w którym odnajdziemy kilkuwiekowe sakralno-historyczne dziedzictwo Królówki.

Należy wspomnieć, że jeszcze w latach 40. XX wieku w żydowskiej części Wiśnicza górowała synagoga podkreślająca współ egzystencjonalny charakter dwu kulturowego miasta. Do współczesnych czasów zachowało się zaledwie kilka wspomnień i fotografii z tamtych czasów, w tym wygląd wiśnickiej synagogi datowanej na XIX w. Była to budowla orientowana, dwukondygnacyjna, otynkowana, nakryta dwuspadowym dachem. Fasadę stanowiła zachodnia ściana sznytowa przewyższająca kalenicę dachu. Oś akcentowało wejście z dwuskrzydłowymi drzwiami, powyżej dużym okrągłym oknem, i dwoma mniejszymi w bocznych przęsłach, o połowę węższych od środkowej fasady. Okna były wypełnione kolorowymi szybkami. Trójkątny przyczółek posiadał prostokątny, łukowo zakończony otwór okienny. Temat żydowskiej społeczności Wiśnicza szerzej przedstawialiśmy w wystawie „Świat, który przestał istnieć na podstawie historii wiśnickich Żydów” w roku 2022.   

Niniejszą wystawą chcemy zwrócić uwagę na monumentalność i piękno architektonicznej bryły obiektów sakralnych, kunsztu budowniczych a także znaczenie detalu i symboliki. Chcemy przypomnieć czas ich powstania, fundatorów, budowniczych, kolejnych kolatorów, autorów i twórców ich wystroju. Ale także przypomnieć i zobrazować te obiekty, które na przestrzeni wieków, w różnych okolicznościach zniknęły z krajobrazu Ziemi Wiśnickiej.

Wystawa zaledwie jest fragmentem tego co można pokazać, a będąc w tych miejscach – zapewne przeżywać. Chcemy aby była pretekstem do wzbudzenia ciekawości wśród oglądających, a tym samym zachętą do zagłębienia się w ich historię, piękno oraz stała się bodźcem do uprawiania turystyki kulturowej, wytyczonej szlakiem architektury sakralnej Ziemi Wiśnickiej.

Ekspozycję będzie można oglądać do 30 września 2025 r.

Potrzebę realizacji Jarmarku Wiśnickiego dostrzegło również Województwo Małopolskie przyjmując rolę Partnera Głównego wydarzenia, a honorowy Patronat nad Wydarzeniem objął Marszałek Województwa Małopolskiego.